Prawie chciałabym napisać, żebyście przestali czytać i pojechali natychmiast do Bonn – w Bundeskunsthalle czeka na Was wystawa, którą koniecznie musicie zobaczyć. Ale dlaczego prawie/

Wystawa zatytułowana „KIM JESTEŚMY. PYTANIA WOBEC PAŃSTWA MIGRACYJNEGO” (niem. WER WIR SIND. FRAGEN AN EIN EINWANDERUNGSLAND) rozpoczęła się pod koniec maja tego roku i jest efektem współpracy z kolońskim DOMiD (Centrum Dokumentacji i Muzeum Migracji w Niemczech). Temat-pytanie wystawy sformułowany w tytule dotyczy okresu po 1945 roku aż do dziś.  Ogólnie rzecz biorąc, wystawa zadaje więcej pytań, niż jest w stanie odpowiedzieć: Jak powstaje „my” w społeczeństwie? Czy jest to możliwe tylko poprzez oddzielenie się od „innych”? Jakie są szanse na osiągnięcie wspólnego i kompleksowego „my”?

W tekście wprowadzającym zespołu kuratorskiego (w składzie: Johanna Adam, Lynhan Balatbat-Helbock, Dan Thy Nguyen) czytamy: „Wystawa zadaje krytyczne pytania na temat Niemiec jako kraju (i)migracji. Pojęcie, któremu politycy długo się sprzeciwiali, ale które teraz wydaje się oczywiste. Migracja nie jest szczególnym przypadkiem ­– to normalny stan rzeczy, zawsze i wszędzie na świecie. Ludzie, którzy przybyli do Niemiec, zawsze walczyli o to, by stać się częścią społeczeństwa i jego historii. Doświadczenia rasizmu i dyskryminacji są nadal częścią codziennego życia ludzi, którym odmawia się przynależności do „my”, niezależnie od tego, czy mają faktyczną historię migracji, czy nie. Ich ścieżki naznaczone są oporem, ale także sukcesem.”  

Wystawa przygląda się strukturom niemieckiego społeczeństwa: Kto ma prawo głosu? I jak silny jest ten głos? Jak tworzymy dostęp do przestrzeni i zasobów, do edukacji i pracy, do mieszkań i kultury? Kto ma siłę przebicia w polityce i mediach? Jak i o czym te media mówią? Jak wygląda codzienność w wielokulturowym „my”? Wystawa przygląda się zarówno osiągnięciom, jak i przeszkodom w walce o równe współistnienie. W sumie 50 artystek i artystów poświęca się tym pytaniom i tezom.

Wystawie towarzyszy publikacja i liczne wydarzenia.  Pomimo wszystkich pochwał dla tej wystawy, nie mogę niestety nie zauważyć, że niewiele jest głosów z Europy Środkowej i Wschodniej zarówno na liście biorących udział artystek i artystów, jak i  rozmówczyń i rozmówców w serii wywiadów, które towarzyszą tej wystawie.  Oprowadzania oferowane są w językach: niemieckim, angielskim, arabskim, tureckim, kurdyjskim, perskim (farsi), francuskim i (stanowiący tu wyjątek) ukraińskim. Na próżno szukać polskiego, chorwackiego, albańskiego ale także... włoskiego. To trochę przykre, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że imigranci z Polski stanowią 6,3% populacji miejskiej Bonn ( zaraz po obywatelach z Syrii (9%) i Turcji (7,7%). Jednak w obliczu krytyki pozostaję wdzięczna za tę artystyczną debatę.

Wiedząc, ile pracy musiało zostać włożone w koncepcję i realizację tej wystawy, jestem szczęśliwa, że mogłam ją zobaczyć. I – jak zawsze i przy każdym spotkaniu ze sztuką – moja ocena tutaj jest również subiektywna i/lub ma również na celu skłonienie Was do przyjazdu do Bonn i wyrobienia sobie własnej opinii. Idealną okazją może być Kongres Organizacji Polskich w Niemczech Bonn 2023 (29.09.–01.10.2023). Zaplanujcie tę wizytę przed lub po i dajcie znać. Bilet wstępu (całodzienny) kosztuje 13 €. Bundeskunsthalle jest zamknięte w poniedziałki.

Na wystawie trwającej do 8. października zobaczycie prace: Adel Abdessemed, Akinbode Akinbiyi, Michael Annoff, James Gregory Atkinson, May Ayim, Mehtap Baydu, Cana Bilir-Meier, Frédéric Brenner, Maithu Bùi, Vlassis Caniaris, Nuray Demir, Harun Farocki, Talya Feldman, Claire Fontaine, Karnik Gregorian, Hans Haacke, Manaf Halbouni, Mona Hatoum, Nadira Husain, Daniel Josefsohn, Sebastian Jung, Šejla Kamerić, Kanak Attak, Cem Kaya, William Kentridge, Magda Korsinsky, Alicja Kwade, Damian Le Bas, Thomas Locher, Juno Meinecke, Emeka Ogboh, Aras Ören, Daniela Ortiz, Benjamin Patterson, Mario Pfeifer, Phung-Tien Phan, Anta Helena Recke, Serkan Sarier, Lucia Sceranková, Lerato Shadi, Katharina Sieverding, Hito Steyerl, Ülkü Süngün, Dito Tembe, Sung Tieu, Rirkrit Tiravanija, Dragutin Trumbetas, Ulay, Carrie Mae Weems, Naneci Yurdagül.

Kto przed wizytą chce jeszcze bardziej zagłębić się w temat, ma do dyspozycji ośmiominutowe nagranie w przestrzeni wystawienniczej dostępne na YouTube

https://www.youtube.com/watch?v=PeEJeWuH9yE

© Kasia Lorenc