Mimo często słyszanych opinii, jakoby dzisiejszej młodzieży nic nie interesowało, to ta od pewnego czasu coraz bardziej troszczy się o swoją przyszłość i angażuje w jej zdaniem słuszne sprawy. W ramach projektu teatralnego Zofii Delest prowadzonego jako polsko-niemiecka wymiana młodzieży jego uczestnicy mają za zadanie znaleźć odpowiedź na pytanie, w jakim świecie chcą żyć za 20 lat. Dzięki udziałowi w tym projekcie już udało się im zdobyć siódme miejsce w konkursie „Moje prawa, Twoje prawa, nasze prawa” organizowanym przez kraj związkowy Saksonia Dolna z okazji 75. Rocznicy uchwalenia niemieckiej Ustawy Zasadniczej. Korzenie projektu sięgają ostatniej niemiecko-polskiej wymiany uczniów z VIII Liceum im. „Adama Asnyka” w Łodzi oraz szkoły im. Immanuela Kanta w Lachendorfie, którą zorganizowali Zofia Delest i Andreas Moser wspólnie z Iwoną Witkowską reprezentującą polskiego partnera w 2023 roku. Tematem, którym wówczas uczniowie się zajmowali, był okres socjalizmu w Polsce i Niemczech ze szczególnym uwzględnieniem jego schyłku, przyczyn upadku oraz późniejszych procesów transformacyjnych.
Podczas zorganizowanych w obu krajach spotkań ze świadkami historii młodzi ludzie mieli min. okazję porozmawiać z Lechem Wałęsą. Były prezydent RP zadał swoim młodym gościom trzy pytania: w jakim systemie politycznym chcą żyć, w jakim systemie ekonomicznym chcą pracować oraz co należy zrobić, aby przeciwstawić się obecnym trendom demagogii populizmu. Potej bardzo interesującej dla uczestników wymiany rozmowie, ale też i pewnej bezradności młodych ludzi, jak w praktyce odnieść się do postawionych przed nimi wyzwań Delest wpadła na pomysł kolejnego projektu, którego celem było danie młodzieży czasu do głębszej refleksji nad wynikami pierwszego projektu. Dalej młodzież z obu krajów miała zmierzyć się z pytaniami Wałęsy, a co za nimi idzie z pytaniem najważniejszym: w jakim świecie chciałaby żyć za 20 lat. Odpowiedzi na nie młodzi ludzie mają dać na deskach teatru. Ze swoim pomysł em Delest wystartowała w konkursie organizowanym latem 2023 przez Inkubator Sztuki w Łodzi pod patronatem Polskiego Instytutu Teatralnego i zdobyła nagrodę specjalną. Wykorzystała ją na zorganizowanie dla uczniów warsztatów z zawodowymi aktorami Teatru Chorea w Łodzi. W Niemczech Delest odtworzyła warsztaty prowadzone w Polsce, które skupiały się głównie na teatrze ruchu i miały dać młodym ludziom narzędzia do opracowywania na dalszym etapie projektu własnej już sztuki. Część tych przygotowań Delest wykorzystała także do analizy Ustawy Zasadniczej RFN z okazji 75-tej rocznicy jej uchwalenia. Zaproponowała przy tym uczniom bardzo ciekawą interdyscyplinarną formę. Młodzież analizowała jej wybrane artykuły przez pryzmat klasycznej literatury niemieckiej. W ten sposób ukształtował się obraz praw zagwarantowanych dzisiejszemu społeczeństwu, których istnienie w przeszłości wcale nie było takie oczywiste. Następnie uczniowie stworzyli pod kierownictwem Zofii Delest choreografię reprezentującą kilka aspektów zawartych w artykułach Ustawy Zasadniczej. Wśród nich znalazła się min. kwestia indywidualnego prawa do rozwoju ze zwróceniem uwagi na panujące przy tym ograniczenia. Choreografia pokazuje także, że jako jednostki jesteśmy elementami składającymi się na jeden wielki organizm, jakim jest społeczeństwo. Dodatkowo uczniowie wykonali kolaże odnoszące się do Ustawy Zasadniczej. Wszystkie te formy zostały na koniec połączone, nagrane i przesłane na konkurs „Moje prawa, Twoje prawa, nasze prawa” organizowany przez Ministerstwo Edukacji Saksonii Dolnej. Swoją artystyczną interpretacją u dało im się przekonać jury swoją pracą. Zajęli siódme miejsce spośród ponad 120 nadesłanych projektów ze szkół ponadgimnazjalnych i zawodowych z całego kraju związkowego. W sumie na konkurs przesłano ok. 700 prac we wszystkich kategoriach.
Analiza niemieckiej Ustawy Zasadniczej i fakt, że odbyto ją w ramach polsko-niemieckiego projektu spowodowała, że pod lupę wzięto także historię polskiej konstytucji. Nie obyło się bez omówienia wydarzeń politycznych w Polsce w ciągu ostatnich ośmiu lat, ze szczególnym uwzględnieniem wydarzeń wokół Trybunału Konstytucyjnego. Dyskutowano o zabezpieczeniach dla tego typu ustaw i organach, mechanizmach ich chroniących oraz o tym, że ciężko wywalczona wolność nie jest dana raz na zawsze. W tym kontekście przypomniano także konstytucję polską z XVIII w. i przypomniano sobie, w jakim momencie historii została uchwalona oraz że była to pierwsza konstytucja w Europie i druga na świecie. W maju wszystkie elementy wielomiesięcznych przygotowań połączono w Morawie. W ciągu zaledwie trzech dni polscy , niemieccy i ukraińscy uczniowie stworzyli wspólnie mocny fundament pod spektakl wykorzystujący muzykę i ruch, a jednocześnie poruszający problemy społeczne dostrzeżone przez młodych ludzi. Zofia Delest i Andreas Moser zapowiadają kontynuację projektu, zwłaszcza że młodym ludziom bardzo zależy na doprowadzeniu go do końca. Otrzymana w konkursie „Moje prawa, Twoje prawa, nasze prawa” nagroda pieniężna w wysokości 500 euro zostanie zatem przeznaczona na wydatki związane z ukończeniem sztuki i wystawieniem jej na scenie. W sumie w projekcie wzięło udział ok, 50 uczniów polskiego, niemieckiego i ukraińskiego pochodzenia.
Autor: Morlin Bollwig
Tłumaczenie: Marta Podgajnik
Zdjęcia: Morlin Bollwig