Tomasz Stańko, trębacz, kompozytor, lider. 29 lipca w Warszawie, w wiku 76 lat zmarł Tomasz Stańko, wielki trębacz polski. Zaczął grać w końcu lat 50. na jazzowej scenie Krakowa. Joachim Ernst Berendt pisał o nim, że był pierwszym w Europie trębaczem grającym „free”.
Był jak innowacyjna siła, natychmiast rozpoznawalny ton jego muzyki, który jak on sam powtarzał, łączył w sobie słowiańską melancholię i bluesa. Na początku lat 60-tych Stańko po raz pierwszy zwrócił na siebie uwagę szerszej publiczności grając w grupie Krzysztofa Komedy, znakomitego pianisty i kompozytora. U boku Komedy grał nie tylko przeboje do filmów Romana Polańskiego, ale również współtworzył album „Astigmatic“, który jest uważany przez krytyków za jedno z najważniejszych nagrań nowego europejskiego jazzu. W 1997 roku Tomasz Stańko niejako mentalnie powraca do tamtego okresu w swoim życiu, nagrywa album „Litania“. Od 1975 artysta nagrywa we współpracy z prestiżową monachijską wytwórnią płyt ECM, debiutuje albumem „Balladyna", wspólnie z saksofonistą tenorowym Tomaszem Szukalskim, basistą Davem Holland oraz perkusistą Edwardem Vesala.
Podobnie jak jego idol lat młodzięczych Miles Davis również Stańko był wymagającym liderem dla swojego zespołu, każda z utworzonych przez niego grup miała swój niepowtarzalny charakter. Na albumach "Matka Joanna" i "Leosia" wspólnie z Bobo Stenson, Anders Jormin i Tony Oxley gra jednocześnie utwory liryczne i turbulentne „free”, utrzymane w niezwykłej równowadze i harmonii dźwięków.
"Wszystko co człowiek przeżywa, odzwierciedla się w muzyce“, pisał Tomasz Stańko.
https://www.youtube.com/watch?v=a_EwcDfvdAg
Utwór “ Wolność w sierpniu“ (Freedom in August, 2005)
W 2010 ukazała się w Polsce autobiografia artysty „Desperado”, która stała się bestsellerem. W roku 2011 Instytut Smithsona, największy na świecie kompleks muzeów i ośrodków edukacyjno-badawczych, wydał sześciopłytową kompilację Jazz: „The Smithsonian Anthology”, którą zamyka utwór Tomasza Stańko, “Suspended Night Variation VIII”. W tym samym roku prezydent Bronisław Komorowski odznaczył Tomasza Stańko Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Rok 2014 zaczyna się dla Stańki od nagród. 14 stycznia otrzymuje Paszport Polityki jako kreator kultury. Tego samego dnia, w Paryżu, Akademia Jazzu – l’Académie du jazz – przyznaje mu Prix du Musicien Européen – Nagrodę Europejskiego Muzyka roku – za obecne osiągnięcia i całokształt pracy. Dzień później, otrzymuje także jedną z trzech honorowych nagród przyznanych przez Preis der Deutschen Schallplattenkritik’ (PdSK, The German Record Critics' Award), niezależne stowarzyszenie ponad 140 dziennikarzy muzycznych z Niemiec, Austrii i Szwajcarii.
Stańko fascynował się Wisławą Szymborską. W roku 2013 ukazał się album “Wisława”, inspiracją dla nowych kompozycji Stańki z tego podwójnego albumu była także poezja Wisławy Symborskiej, polskiej poetki, eseistki, laureatki Nagrody Nobla, zmarłej w 2012 roku. Jak Stańko pisze w książeczce płyty “Lekturze słów Wisławy Szymborskiej zawdzięczam wiele pomysłów i inspiracji.
We wszystkich grupach stworzonych i współtworzonych przez Tomasza Stańko, najważniejsza była wolność twórcza, artysta motywował środowisko wokół siebie do improwizacji i własnej, indywidualnej twórczości, która często znajdowała odbicie we wspólnych utworach.
Za nim na początku bieżacego roku zachorował, finalizował nowy projekt muzyczny z włoskim kwintetem oraz z New York Quartet (Rhytmusteam), planował i cieszył się na wspólną trasę koncertową...
Opracowanie Joanna Szymanska
Foto: Tomasz Stańko by Magdalena Ławniczak
Więcej informacji:
Oficjalna strona: http://www.tomaszstanko.com/